Religia ogólnie
Na świecie istnieje około 100 tysięcy religii. Na świecie jest około 6,77 miliarda ludzi. Około 500 - 750 milionów ludzi jest niewierzących. Najwięcej wyznawców skupiają religie monoteistyczne - chrześcijaństwo i islam.
Już 6 tysięcy lat p.n.e. człowiek wyznawał wiarę w duchy przodków i siły natury. We wszystkich regionach świata wykształciła się jakaś forma kultu dla sił nadprzyrodzonych.
Czemu powstała religia?
Zapewne pierwotni ludzie pragnęli wyjaśnić zagadkę śmierci, tego co się dzieje z człowiekiem, gdy po raz ostatni zamknie powieki oraz wyjaśnienia praw rządzących przyrodą. Kolejnym pytaniem, które postawili nasi przodkowie dotyczyło pochodzenia świata i sensu istnienia człowieka. Głównym założeniem niemal każdej religii, była teza, która twierdziła iż wewnątrz ciała ludzkiego znajduje się istota wyższa-dusza, a śmierć ciała nie jest ostatecznym końcem tego wyższego bytu. Rozmaite mity, legendy i podania odpowiadające na te pytania, składały się na obraz mistycznego świata danej religii. I tak hinduskie Wedy, mity egipskie czy wreszcie Epos o Gilgameszu, którego fragmenty stoją u podstaw powstania mitologicznej tradycji judaistycznej.
Założenia religii zazwyczaj były zbieżne- miłość wobec bliźniego czy wszelkich istot żywych, posłuszeństwo wobec władzy itd., co w praktyce przekładało się powstanie ponadpaństwowego kodeksu prawnego i obyczajowego. Przez twórców „przykazań” i ksiąg obyczajowych przemawiał pragmatyzm - przeciwdziałali zmorom ludzkości, jak pijaństwu, prostytucji czy morderstwom. Przestrzeganie założeń religii ma prowadzić do wejścia do Raju czy osiągnięcia stanu Nirwany. Ale dla nieprzestrzegających przykazań religijnych również istniała kara- wtrącenia do piekła bądź reinkarnacja w niższej formie rozwoju.
Czym jest religia?
Na religię składają się obrzędy, rytuały, tradycje i prawo religijne. Obiekt kultu, często różni się w obrębie jednej religii – południowoamerykański Bóg ubogich, średniowieczny Bóg feudałów, afrykański czarny Bóg czy europejski biały Bóg.
Religia niemal zawsze stoi na straży ustalonego porządku społecznego i obyczajowego, w którego jest filarem. Pozycja wyznania zależy od wpływu i związania z władzą oraz ustrojem, czy też skalą oddziaływania na społeczeństwo. Europejskie monarchie średniowieczne, czy hinduski system kastowy uzasadnienie swego istnienia znajdowały właśnie w religii, co blisko wiązało ze sobą kapłanów oraz władzę. Podobnie w dzisiejszych czasach na pozycji religii opierały się ustroje Tybetu, Afganistanu, czy nadal istniejąca islamska republika w Iranie.
Rola religii w życiu człowieka
Religia zajmuje znaczącą pozycję w życiu wielu ludzi. Zapewnia równowagę psychiczną i uniwersalny dla wszystkich wierzących system wartości. Jednoczy w grupie wyznaniowej. Wypełnia sferę doznań duchowych i często zaspokaja potrzebę bezpieczeństwa. Jak pokazały przykłady przymusowej ateizacji w demoludach, całkowite usunięcie religii z życia społeczeństwa jest niemożliwe, ponieważ budzi zdecydowany opór ludności. Postępowy komunistyczny rząd Afganistanu został obalony właśnie za próbę ograniczenia wpływów islamu.
Jednocześnie, poprzez wpływanie na poszczególne jednostki, religia zapewnia wpływy polityczne warstwie kapłanów i konserwatywnym kręgom politycznym. Często są one wykorzystywane do budowania silniejszej pozycji w państwie, rozszerzenia przywilejów finansowych czy forsowania koncepcji politycznych. Stałym elementem gry politycznej duchowieństwa jest blokowanie reform sfery obyczajowej, seksualnej i wolności osobistych, stojąc na straży skostniałego gorsetu archaicznych wartości. Wraz z postępem technologicznym, następuje przewartościowanie społeczeństw, które przeciwstawiają się sztywnych kanonom praw religijnych i odchodzą od religii. Następuje laicyzacja.
Kościół katolicki broniąc się przed laicyzacją, liberalizował swoje założenia, czego przykładem była encyklika Rerum Novarum czy II Sobór Watykański.
Rola religii w życiu społeczeństw
Konserwatyzm religijny i przywiązanie do tradycji stanowi blokadę rozwoju technologicznego i kulturalnego społeczeństw. Wystarczy przytoczyć zdanie szefa niemieckiej ekspedycji do Tybetu Ernsta Schäffera, o tym iż religia niewoli lud tybetański, a jej założenia są jak kajdany. Również dzisiejsze chrześcijaństwo nie ma lepszej twarzy – podsyca antagonizmy polityczne i seksualne, umacnia stereotypy i nietolerancję...za przykład może posłużyć film, na którym duchowny wzywa do palenia homoseksualistów na stosie.
Kościół katolicki blokuje w wielu krajach badania z dziedziny inżynierii genetycznej, oraz zwalcza prawa do eutanazji i aborcji, wpisujące się w kanon praw podstawowych wolnego człowieka. Pomimo dziejowej roli i dziedzictwa tradycji religijnej, z punktu widzenia całości rozwoju cywilizacyjnego religia odgrywa negatywną rolę.