Latest post of the previous page:

padaPada pisze:Zaczynam Cię podejrzewać, że jednak nie czytałeś. Greya oczywiście.

Tu mnie masz Tylko fragmenty. Próbowałem, ale okazało się, że ze mnie miętka ninja Dorzucam tę pozycję do listy Oczekujących-Na-Przeczytanie-W-Chwili-Kiedy-Będę-Czuł-Się-Wyjątkowym-Twardzielem. Obok trylogii pani Meyer. Wiem, Chuck Norris by przeczytał

Mam wrażenie, że się trochę zaplątaliście w tej dyskusji o kiczu. Nietrudno się zaplątać, gdyż nie ma powszechnie przyjętej, jednoznacznej definicji tego pojęcia. Ja też nie podejmuję się jej tworzyć, ale parę zdań dorzucę.
Otóż: wyeliminowałabym z tych rozważań odbiorcę, jako osobę ustalającą, co jest kiczem. Subiektywizm odczuć utrudnia porozumienie. Cech kiczu należy szukać w samych dziełach.
Posłużę się przykładem z malarstwa, bo mi łatwiej. Tu link do obrazów W.A. Bouguerau (1825-19050, bardzo niegdyś cenionego, nagradzanego, wziętego malarza francuskiego, akademika.
http://commons.wikimedia.org/wiki/Speci ... uselang=pl
Czy te jego obrazy są kiczem? A nie, bo on jednak potrafił malować. Jest bardzo zachowawczy (tworzył w tym samym czasie, co impresjoniści, młodsi od niego o 10-15 lat), ale umiejętności nie sposób mu odmówić. Natomiast wszystkie jego tematy i ujęcia pojawiają się - i za jego życia, i długo potem - w nieskończonej ilości naśladownictw, pędzla malarzy znacznie mniej zdolnych. Wszystkie rzewne zadumane dziewczęta, sentymentalne dzieci, cudnej urody alegoryczne akty, także rusałki nad sadzawką, czyli cały repertuar znany z oleodruków ma swój rodowód w jego obrazach (no, nie tylko jego, ale nie będę mnożyć przykładów). Plus jeszcze ckliwe obrazy religijne. Taki typowy kicz.
No i właśnie: żeby powstał kicz, potrzebna jest:
1. Zachowawczość formy, silne osadzenie w tradycji (może być kicz, nazwijmy go, awangardowy, ale ten powstaje wówczas, kiedy awangarda stała się już klasyką. Przykładem "pikasy" cudownie rozmnożone w latach 60. XX w.)
2. Wyraźne nawiązanie do powszechnie uznanych wzorców, często wręcz ich kopiowanie. A zatem, wtórność i pewne ubóstwo wyobraźni. To pochodna cechy 1.
3. Miałka, wręcz mizerna forma. U artysty, nawet bardzo zachowawczego, jeżeli ma talent, odnajdzie się zamiłowanie do rozwiązań klasycznych, a nie kicz.
4. Wyrazista emocjonalność. To nie musi być ckliwa rzewność i sentymentalizm. Wszelkie formy patosu są także bardzo pożądane. Książę Józef, skaczący do Elstery. W ogóle, kicz zagospodarowuje emocje publiczne. Dlatego sztuka patriotyczna jest taka kiczowata.

Te cechy muszą współistnieć. Nie da się ich rozdzielić (no, może poza kiczem awangardowym, który sam w sobie nie jest emocjonalny, lecz tu wchodzi w grę świadomość, że naśladuje się wzorzec bardzo ceniony). Dlatego Bouguerau przed łatką kiczu chroni świetny warsztat. I dlatego Matejko, który malował fatalnie, a emocje też umiał zagospodarowywać, nie trafi do kategorii kiczu. Bo miał niespokojną, innowacyjną wyobraźnię. W sferze treściowej swych obrazów.

Uff, to na tyle. Życżę przyjemnych dalszych rozważań.

rubia pisze: Książę Józef, skaczący do Elstery.

!

Śmiałem wiele razy przed tym obrazem.

Jedna z moich koleżanek ma taki obrazek, wyhaftowany własnoręcznie przez jej praprababkę. Pieszczota zmysłów

rubia,
a jeżeli kicz stał się strategią sztuki współczesnej jako towaru? Cynizmem?

To co ja mogę na to poradzić? Oczywiście, że wszystkie cechy, które wymieniłam, można wykorzystywać bardzo świadomie, dla przypodobania się pewnej grupie odbiorców. W kicz nie jest wpisana nieświadomość autora co do środków, jakich używa. Jeśli chce cynicznie manipulować odbiorcami, to może.

rubia pisze:W kicz nie jest wpisana nieświadomość autora co do środków, jakich używa.

Wiem.
Ok. - o tym było na początku - kicz coraz trudniej znajduje opozycję, bo zasłania się dość nieuczciwie pojęciami etyki i "gustów". Dlatego przywołałam Huxleya - z totalitaryzmem władzy i totalitaryzmem kiczu jako sztuki szczęścia (Moles)

Metafora, że kicz jest sztuką szczęścia, przemawia do mnie ze względu na jego wysoką emocjonalność, co musi się przekładać na reakcje odbiorców. Z totalitaryzmem kiczu dałabym sobie spokój. Kicz nie zamyka odbiorcom dostępu do innych rodzajów sztuki, bardziej wyrafinowanej, subtelniejszej, operującej przekazem złożonym i odwołującej się raczej do intelektu, niż emocji. Pewnie, że ktoś, kto napawa się Barką z reguły nie będzie słuchał Messiaena Kwartetu na koniec czasów, ale ma dostęp do obu. Może niejednakowy, lecz ma. Sztuka "wysoka" nie jest zamknięta z definicji, jak sklepy za żółtymi firankami.

Ja bym nie rozgraniczał: kicz - emocje, "sztuka wysoka" - intelekt. To jednak chyba pewne uproszczenie. Sztuka wysoka może jak najbardziej grać na uczuciach tylko, że nie w tandetny, prymitywny sposób.

Navajero pisze:Sztuka wysoka może jak najbardziej grać na uczuciach tylko, że nie w tandetny, prymitywny sposób.

Oczywiście, że może. Tyle tylko, że w książce Molesa "Kicz czyli sztuka szczęścia" ten emocjonalny aspekt kiczu jest wyraźnie podkreślany, nie tylko jako cecha samego dzieła, lecz także w jego oddziaływaniu na odbiorcę. Kicz ma dawać poczucie komfortu i bezpieczeństwa, gdyż przedstawia świat uporządkowany według klarownych zasad.

Ale w odniesieniu do sztuki współczesnej (powiedzmy, od połowy XX wieku) w ogóle trudno ten termin stosować, ze względu na duże przemieszanie gatunków.

Gdzieś w notatkach znalazłam dwa zapisy

Nowy Kicz - przemyślaną strategia na rynku kultury popularnej, proponującą publiczności prawdy znane i oswojone pod przykrywką oryginalności i niezwykłości.

Typologie:
stary, spontaniczny, beztroski
kicz postmodernistyczny, współczesny,

Nie wiem dokładnie, o co mi tam chodziło, ale tu zahaczam o to, co może jest jakoś problemem:

ta typologia rozgranicza - kicz jako spontaniczne działanie twórcze, naśladowcze i wtórne jest akceptowany i kicz jako kulturowa komercja i postrzegany jako nadużycie albo konwencja bycia w kulturze masowej

I wracam do początku: czy to jest zagrożenie? Pominięcie wzorca wysokiego i domknięcie przestrzeni - kicz vs kicz?

I wracam do początku: czy to jest zagrożenie? Pominięcie wzorca wysokiego i domknięcie przestrzeni - kicz vs kicz?

Jakieś ryzyko istnieje, ale w kulturze masowej jest również szereg zjawisk pozytywnych. A pominięcie wzorca wysokiego? Mam przed sobą książkę "Kultura elitarna a kultura masowa w Polsce późnego średniowiecza". Czyli, dla XV wieku też można robić takie rozróżnienia (tyle, że to trochę jednak obok kiczu). Problem widzę w tym, że kiedyś uczestniczenie w kulturze wysokiej było jednak przedmiotem aspiracji, a dla ludzi wspinających się po szczeblach awansu społecznego - wręcz obowiązkiem (na ile szczerze wypełnianym, to zupełnie inna sprawa, ale i ze snobizmu wynikały rzeczy pożyteczne, na przykład fundowanie muzeów i bibliotek przez wzbogaconych, a niewykształconych przedsiębiorców). Obecnie tego obowiązku nie ma, można zajść bardzo wysoko i chwalić się brakiem obycia w kulturze cokolwiek tylko wyższej niż telewizyjne programy rozrywkowe. Ale: kultura nadal pozostaje systemem otwartym. Sama nie wyklucza nikogo.

rubia pisze: Ale: kultura nadal pozostaje systemem otwartym. Sama nie wyklucza nikogo.

I z tym się zgadzam Wracając do meritum; nie sądzę, aby pogłowie konsumujących kicz wieśniaków wzrosło nagle w naszych czasach ( znaczy procentowo), dzięki zdobyczom techniki są oni po prostu bardziej widoczni. Do tego mniej się kryją, bo istotnie upadły pewne tabu, a cele do których kiedyś aspirowano stały się niemodne.

Navajero pisze:nie sądzę, aby pogłowie konsumujących kicz wieśniaków wzrosło nagle w naszych czasach ( znaczy procentowo), dzięki zdobyczom techniki są oni po prostu bardziej widoczni.

Też się z tym zgadzam. Monteskiusz miał swoich czytelników, ale tak naprawdę, największe nakłady miały przecież kalendarze astrologiczne. No i powszechnie czytywano Historyje o pięknej Magielonie, królewnie neapolitańskiej.

Navajero:

Edit;
smtk69 - mówisz o nobliście. Jeżeli Nobel nie jest już wyznacznikiem wysokiej kultury, to ja nie wiem co nim jest... ( choć rozumiem, że brak bełkotliwej narracji w tekstach Sienkiewicza może być mylący ).

Niestety Nobel nie ma już takiej rangi jak kiedyś. Dziś konserwatysta pokroju Sienkiewicza raczej nie dostałby tej nagrody. Upolitycznienie jest tu i tak mniejsze niż w przypadku pokojowej. Prestiż nagrody spadł, nie mówiąc o modzie na dystans, drwinę względem wyróżnień literackich. Paru autorów zrobiło sobie niezłą reklamę odrzucając z hukiem te lub inne wyróżnienie. Natasza:

Tylko - że ludyczność sztuki średniowiecza wyrastała na agarze kultury rycerskiej/kościelnej/elitarnej

A ta "wyższa" wzięła się ex nihilo? Bardziej naturalna wydaje mi się ewolucja od stanów prostych, nieporadnych do złożonych i wyszukanych.

Współczesność nie ma tego odniesienia.

Skoro awangarda abdykowała i za państwowe pieniądze produkuje jednodniowe, niezrozumiałe instalacje typu "krzesła oblane zwierzęcym tłuszczem" i zamawia do nich interpretacje teoretyków sztuki... Może jednak da się wynaleźć takie odniesienie, może niekoniecznie w kontekście lokalnym? Jeśli chodzi o Huxleya, to dla mnie on krytykuje nie tyle kicz, co hedonizm.

Wiem.
Ok. - o tym było na początku - kicz coraz trudniej znajduje opozycję, bo zasłania się dość nieuczciwie pojęciami etyki i "gustów".

Tylko co do tego ma władza totalitarna? Tu potrzeba solidnej edukacji estetycznej, zrywającej z dogmatycznym subiektywizmem i popularyzowanie odmiennych przekonań etycznych.