bądź myśl okraszona fantastyką.

W głowie mam tryptyk, ale być może tak jest lepiej.


____________________


WWWŻelazna pustynia sięgała za horyzont. Sterty złomu tworzyły geografię, wzgórza i doliny, wyznaczały łańcuchy górskie i kreślone rdzawą kreską kaniony. Przykryte ciemnymi chmurami niebo nie pozwalało słońcu pieścić metalu, dawało chłód i cień, schronienie przed blaskiem. Gdzieś daleko błyskało. Białe kolumny dosięgały ziemi, dawały siłę, która wędrowała chropowatą, pełną wystających prętów, kolumn i rusztowań skorupą.

WWWPierwsze płynąć zaczęły wszelkie manifestacje okręgu, wartko i chętnie. Główny nurt chrzęszczącego potoku stanowiły młyńskie koła, pomiędzy belkami których przewijały się opony, te od autobusów, samochodów, czy rowerów wreszcie. Tak bardzo kochanych tutaj rowerów. Co jakiś czas w przerdzewiałej rzece błysnęły wciąż roześmiane srebrem felgi bądź wielobarwne, uwięzione w ramach witraże. Brzegi trajkotały falami małych, żelaznych trybików wyrwanych ze wszystkiego co kiedyś żyło. Było w tym bicie zegarów, była muzyka z pozytywki, zapach pierwszego wystrzału, przyduszone parą powietrze i wszystko i więcej.

WWWCzoło rzeki torującej drogę przez kolejne wzniesienia spiętrzyło się nagle, wyrosło ponad i zaczęło formować. Koła i okręgi przylgnęły do siebie, starły pośród zgrzytu i pisku, krzyku kreowania. Konstrukcja rozszerzała się wraz z napływającymi fragmentami, uwypuklała nabierając kulistego kształtu. Zębatki zgrzytały o zębatki. Olbrzymie, jak gdyby jeszcze wczoraj służące w parku rozrywki, młyńskie koła ponownie ustanowiły trzon, do którego przyłączały się coraz mniejsze, odchodzące na boki trybiki powstającego życia. Gdy ogon rzeki spotkał się z początkiem, wszystko umilkło. Chmury przeciągały stratusowe ramiona, rzeźbiły własne kształty, nachodziły na siebie w dziecinnej prawie igraszce.

WWWChrzęst. Tarcie. Tysiące iskier wzbitych w powietrze. Młyńskie koła stęknęły, wprawiły w ruch całą resztę. Coraz szybciej i szybciej, jak w górskiej kolejce, jak w pogoni za dawnym. Prędzej i prędzej, żeby dać świadectwo, szarpnąć w szaleństwie, niepohamowanym pragnieniu. Olbrzymia sfera wirowała we wszystkich płaszczyznach jednocześnie. Zewnętrzne, niewielkie trybiki przypominały gwałcone sztormem morze. Wtedy, w samym środku, w sercu serca, rozochocił się płomień, rozgrzał metal. Krwisto czerwona barwa rozjaśniła powietrze, sprawiła, że zjawisko lśniło, jak rubin. Mrugnięciu temu odpowiedziało niezliczone mrowie identycznych, rozsiane po żelaznej pustyni.

WWWNiebo na chwilę przyjęło tę barwę, chłonąc jak gąbka, nasiąkając po brzegi. Gdy bijące na ziemi serca ostygły z emocji, straciły na blasku, chmury jeszcze przez jakiś czas nie ustępowały, pieszcząc się w tej cudownej kąpieli, nie chcąc zakładać granatowego szlafroku.

WWWZnowu chrzęst, potężniejszy, ryk właściwie. Wokół kuli, pośród spływającej drobnicy formowały się nowe, ostrzejsze już kształty, mniej idealne. Potężne bele i nieco mniejsze belki, skręcone rusztowania i skupiska prętów wzbiły się w powietrze, przelewały przez siebie, mieszały podług receptury. Wyłaniane z chaosu kończyny pozostawały w bezruchu, czekając na zaznaczane powoli zgięcia w łokciach i kolanach, misternie plecione palce u dłoni i stóp. Wokół trajkoczącego nieustannie serca zaciskała się powoli klatka, żelazne kraty więzienia przez które prześwitywał wewnętrzny żar.

WWWPomiędzy rysami piętrzących się kości, rdzy niczym pył opadającej ku ziemi, popłynęły, prosto z malejącego serca, zębatki. Potok obijał się pomiędzy kolejnymi szczeblami nabierającej kształtu konstrukcji, wieżowca wyrastającego z martwego morza. Wpełzły do kolejnej, usadowionej na potężnym torsie klatki, kwadratowej prawie, powyginanej dawną wolą, czy przypadkiem. Błysnął kolejny płomień, błękitny jednak, silnie kontrastując ze starszym bratem.

WWWWtedy, pośród krzyku rozciąganej gumy, pełznąc wzdłuż powstałego szkieletu, jak węże wiły się dętki i kable, jak pająki kroczyły elastyczne rękawiczki. W teatralnym podrygu frunęły prześcieradła zdarte z sof i materacy. Wszystko to oplatało kończyny i żebra, wciskało się w wolną przestrzeń, wypełniając ją, nadając formę właściwą, a gdy wszystko ustało, gdy wszystko znalazło się na właściwym miejscu, zapanowała cisza.

WWWDziwna istota, kolos wciąż mały, opadł bezwiednie, siadając na jednym ze wzniesień. Przerwał na chwilę błogostan przestrzeni. Błękitny blask zaczął mrugać, roztrącany miarowymi, coraz krótszymi mgnieniami nieistnienia. Rozruch silnika.

WWW„Czy już jestem?”

WWWOgumione dłonie zadrżały. Prostuje palce, po czym podnosi rękę, której ruchowi wtóruje symfonia stalowego chaosu. Unosi ją, opuszki dotykają bezkształtnej twarzy, zatapiają się w nierównościach, podążają nieregularną linią pociągniętą aż do piersi.

WWWDruga dłoń sięga, rozgrzebuje jeden stos złomu po drugim, poszukuje, chce zobaczyć. Dotyka i obraca w palcach reflektor pamiętający jeszcze służbę więzienną, pierw na rzecz dobra cywili, później obozów zagłady. Kolos przybliżył go do twarzy, pozwalając by kable zajęły się nim, umocowały w nowopowstałym oczodole. Nie wiedział, czemu nadano mu ten kształt. Nie pragnął też go zmieniać.

WWWW reflektor pompowana jest energia, mieszanka niebieskiego i czerwonego blasku. Topaz i rubin. Mogąc widzieć, rozgląda się. Widzi podobnych sobie, mniej lub bardziej zniekształconych, przemierzających bezkresną pustynię. Dotykają się, badają wzajemnie, odkrywają. Taniec, taniec podług żelaznej symfonii, w takt kilku zaledwie zmysłów.

WWW„Jestem?”

WWWWszystko wokół toczy się prędzej i prędzej. Świat przyspiesza, nabiera obrotów, odrywa rzeczywistość od pogrążonej sobą istoty. Wokół powstają dziwaczne konstrukcje, spiralne budynki tworzone ręką stworzonych, powyginane we wszelkich kierunkach, rosnące jak nowotwór, nieprzewidywalnie, pełne wystających prętów, nierówności – niedoskonałości. Prędzej i prędzej, jak gdyby nic więcej się nie liczyło, jak tylko upływ czasu. Rwąca rzeka wydarzeń przelewa się przez okolicę, obmywa każdy kawałek metalu. Wszystko ewoluuje. Istoty stają się coraz dziwniejsze. Przed reflektorem nieruchomego kolosa błyskają obrazy, jak strzały z aparatu. Głowy obudowane witrażami i lampkami, setkami oczu jednocześnie. Naostrzone belki, odstające z każdej wolnej przestrzeni, spod imitujących powieki blacharskich płacht, spod przypominających usta, pozszywanych poduszek i spod poprzekłuwanych hula-hop talerzy satelitarnych. Migają twarze oblane farbą, obficie, różnorako, jak tęcza. Powtykane podług dziwacznej wizji giętkie rury odkurzaczy niemalże muskają jednooką postać.

WWWI tylko on, kolos ten, jak wiecznie granatowe niebo pozostaje niezmienny, z jednym pytaniem na nieistniejących ustach, z jednym pytaniem rozbrzmiewającym w nieistniejących uszach. Istnienie wpasowane w jednoimienną pogodę.

WWWInnych postaci jest już mrowie różne , śmiesznych-strasznych, pięknych-paskudnych, wielkich-maleńkich. Tłumy te przenikają się wzajemnie, zatracają w odwiecznym pędzie, w czasie tym, który mija jak sekund kilka. Reflektory i guziki nie patrzą na siebie, a gdzieś pod, rzadziej ponad.

WWWWtedy w topazie, w błękitnym blasku rodzi się myśl, samotna jak jej twórca. Podyktowane nią dłonie chwytają brązową blachę, jak małą karteczkę, którą gniotą i wyrzucają. Odnajdują kolejną, przysypaną wełnianymi kocami, które tknięte ruchem tańczą chwilę krótką. Ta jest czysta, biała niemalże, bo rozdrapana. Olbrzymi palec zaczyna rysować, ciągnie linie w materiale i jazgotliwej melodii. Nie wie, a czuje. Pytanie znika, nie męczy już, co pozwala kolosowi wstać, zobaczyć tłum naprawdę, wejść, ale jakoś inaczej.

WWWChmury, leniwie, niechętnie jakby, rozstępują się. Pierwsze promienie słońca dotykają powierzchni, która odpowiada z siłą gwiazdy. Fala światła zstępuję na ziemię, rozpala ją blaskiem, w którym ginie rubin i topaz, w którym walą się budowle. Nie słychać przy tym krzyków, bo nie ma za czym, bo nie ma kto zastanowić się, czy warto.

WWWCzy to dobrze, że nieistnienie zostało przerwane.

Pierwsze zdanie jest dobre, ale potem masz problem z opisem.
Przykładowo:

Przykryte ciemnymi chmurami niebo nie pozwalało słońcu pieścić metalu,

To zdanie sugeruje następującą budowę świata: najpierw jest słońce, potem chmury, a na końcu niebo. Tymczasem mówimy "słońce jest na niebie", tzn. niebo znajduje się powyżej słońca.

jak wiecznie granatowe niebo pozostaje niezmienny,

Niebo jako coś, co może być przykryte chmurami - jest dla nas zmienne.

dawały siłę, która wędrowała

Siła nie wędruje, co najwyżej pozwala wędrować.

kolos wciąż mały,

Jak kolos to nie mały.

dawało chłód i cień, schronienie przed blaskiem.

Komu dawały? Opisujesz martwą przestrzeń.

Brzegi trajkotały falami małych, żelaznych trybików wyrwanych ze wszystkiego co kiedyś żyło.

Maszyny żyły? Rozumiesz to dosłownie czy przenośnie?

spiętrzyło się nagle, wyrosło ponad

Ponad co?

No właśnie, zawalasz czytelnika opisem, który:
1. chce powiedzieć wszystko bardzo dokładnie,
2. jednocześnie nieumyślnie balansujesz na granicy dosłowności i poetyzowania,
3. Sprawstwo i podmiotowość traktuje po macoszemu. (Dekretujesz np. "pierwsze płynęło", "dawało", ale nie mówisz po co i dlaczego.)
4. Słów używasz w sposób nieprecyzyjny i sztuczny. Nie uwzględniasz związków frazeologicznych i kontekstów użycia.
W konsekwencji tekst jest niezrozumiały i nieczytelny. Zniechęcasz do czytania.

Usiłujesz prowadzić czytelnika do pytania:

Czy to dobrze, że nieistnienie zostało przerwane.

Z filozoficznego punktu widzenia pytanie jest bezsensowne. Ów bezsens skryto za bezosobową formą czasownika. Zdradziło Cię m.in. słówko w niniejszej wypowiedzi.

„Czy już jestem?” (podkreślenie H.)

Czy niebyt może pytać o to, czy już jest?

Na domiar złego czytelnik nie utożsamia się z pytającym. Pozostaje dlań bezosobową górą żelastwa.

Humanozerca

Dzięki za wszystko! Gdzieniegdzie się nie zgodzę, przede wszystkim w interpretacji (w której notabene potraktowałeś "nieistnienie" zupełnie dosłownie) - którą jednak jeszcze dla siebie zatrzymam. Może inna osoba, która przemęczy całość, odbierze to inaczej. Chociaż jeśli nie, wyjaśnienia i tak będą zbędne, bo nie osiągnąłem tego do czego zmierzałem.

Niebo jako coś, co może być przykryte chmurami - jest dla nas zmienne.

Zdanie bezpośrednio sugeruje taki sposób odbioru? Chciałem zaznaczyć, że pogoda, zaznaczona na samym początku opowiadania, nie zmieniła się od tamtej pory. Trochę przy tym majstrowałem i przerabiałem akapit kilkakrotnie - i tak czy inaczej "bęc".

Siła nie wędruje, co najwyżej pozwala wędrować.

Płynący w przewodniku (w tym przypadku złom) prąd utożsamiłem z "życiodajną" siłą, w kontekście tego, co następuje potem.

Jak kolos to nie mały.

Atrybut ten (mały) nie dotyczy w tym wypadku rozmiarów fizycznych.

Maszyny żyły? Rozumiesz to dosłownie czy przenośnie?

Tak jak resztę utworu.

2. jednocześnie nieumyślnie balansujesz na granicy dosłowności i poetyzowania

Nieumyślnie? Babram się w tym z pełną odpowiedzialnością - tak jak w poprzednim, zamieszczonym na forum utworze. Bawię się.

4. Słów używasz w sposób nieprecyzyjny i sztuczny. Nie uwzględniasz związków frazeologicznych i kontekstów użycia.

Tu nie do końca zrozumiałem, zwłaszcza hasła "sztuczny". Będę wdzięczny (jeszcze bardziej!) za konkret (chyba, że był podany już wcześniej, a ja nie powiązałem go z tą uwagą).

Na domiar złego czytelnik nie utożsamia się z pytającym. Pozostaje dlań bezosobową górą żelastwa.

Otóż to! Ważna dla właściwej (może inaczej - takiej jaką planowałem) interpretacji poszlaka!

Ponownie - dzięki za czas.

Zdanie bezpośrednio sugeruje taki sposób odbioru? Chciałem zaznaczyć, że pogoda, zaznaczona na samym początku opowiadania, nie zmieniła się od tamtej pory. Trochę przy tym majstrowałem i przerabiałem akapit kilkakrotnie - i tak czy inaczej "bęc".

Konstrukcja zdania sugeruje. Początek wygląda tak:

Żelazna pustynia sięgała za horyzont. Sterty złomu tworzyły geografię, wzgórza i doliny, wyznaczały łańcuchy górskie i kreślone rdzawą kreską kaniony. Przykryte ciemnymi chmurami niebo nie pozwalało słońcu pieścić metalu, dawało chłód i cień, schronienie przed blaskiem.

Zresztą, chmury nie pasują do niezmiennej pogody, chyba że chodzi o post-apokaliptyczną noc. Chmury wcześniej czy później wędrują po niebie. Zmienia się nasilenie wiatru, rodzaj obłoków... Dlatego Mickiewicz mógł powiedzieć w "Panu Tadeuszu", że litewska aura zapewnia chmurne spektakle.

Płynący w przewodniku (w tym przypadku złom) prąd utożsamiłem z "życiodajną" siłą, w kontekście tego, co następuje potem.

Jaki przewodnik? Przecież używasz wyrazu "potok".

Atrybut ten (mały) nie dotyczy w tym wypadku rozmiarów fizycznych.

Nie wynika z tekstu. Kolos jest rzeczą martwą, więc rozmiar sugeruje dosłowność.

Nieumyślnie? Babram się w tym z pełną odpowiedzialnością - tak jak w poprzednim, zamieszczonym na forum utworze. Bawię się.

Przyznaję, potraktowałem tekst jako oddzielną całość. Pytanie, czy dajesz czytelnikowi okazję do zabawy?

Tu nie do końca zrozumiałem, zwłaszcza hasła "sztuczny". Będę wdzięczny (jeszcze bardziej!) za konkret (chyba, że był podany już wcześniej, a ja nie powiązałem go z tą uwagą).

Był podany. Użyłaś wyrazu "niebo"w sposób bardzo rozbieżny. Nie sądzę, by jeden dał się podporządkować drugiemu i na odwrót. Za jednym razem umieszczasz narratora ponad pokrywą chmur, a za drugim poniżej... Zresztą, ten granat dzięki słońcu wcale nie jest taki wieczny...

Otóż to! Ważna dla właściwej (może inaczej - takiej jaką planowałem) interpretacji poszlaka!

Może i istotna, ale nie wiem, po co mam to czytać i jej dochodzić. Podobnie nie chce mi się głowić, nad jakimś nietypowym sensem słowa "nieistnienie", zwłaszcza że akurat tu sugerujesz dosłowność.


Natasza: zatwierdzam jako weryfikację.

Zresztą, chmury nie pasują do niezmiennej pogody, chyba że chodzi o post-apokaliptyczną noc. Chmury wcześniej czy później wędrują po niebie.

Dlatego uznałem za konieczne zaznaczenie, że właśnie takich ruchów nie wykonują .

Białe kolumny dosięgały ziemi, dawały siłę, która wędrowała chropowatą, pełną wystających prętów, kolumn i rusztowań skorupą.

W tym konkretnie zdaniu jest przewodnik. "Potok" jest już efektem przekazanej siły. Mój abstrakcyjny umysł nie widzi niejasności, zwłaszcza, że już wspomnianego "efektu" wcale nie trzeba powiązać.

Nie wynika z tekstu. Kolos jest rzeczą martwą, więc rozmiar sugeruje dosłowność.

Takie zestawienie obok siebie dwóch sprzecznych atrybutów sugeruje, że jeden musi zostać potraktowany przenośnie. Ty zrzuciłeś to na karb mojego amatorstwa.

Czystą rozrywkę ładuję do innych tekstów. Bawić się można na wiele sposobów .

Sprawa nieba do poprawienia. Poziomy mi się w cholerę przemieszały.

Może i istotna, ale nie wiem, po co mam to czytać i jej dochodzić.

Ależ nie, oczywiście że nie. Przeczytałeś i styknie. Nie ma chęci by zrozumieć - to już moja wina! Mój niespełniony obowiązek! Tylko napomknę - nieistnienie nie musi się wiązać z bytem fizycznym. Może to być na ten przykład: stan przed zaistnieniem, w pracy chociażby, czy świecie literackim; stan myśli w którym ciągle nie potrafimy się w pełni określić-zaistnieć, czyli doskonalimy się i wciąż rozwijamy, nie zadowalamy tym co już mamy, bądź tym co oferuje, czy też sugeruje otoczenie, nie podążamy za modą (no dobra - to konkretny przypadek, który próbowałem tu przeforsować. Wykłapałem dziobem). Dziwne, że poleciałeś akurat tym jednym tropem, którego nie sugerowałem bardziej od pozostałych.

Jeszcze raz - dziękuję .

Może to być na ten przykład: stan przed zaistnieniem, w pracy chociażby, czy świecie literackim; stan myśli w którym ciągle nie potrafimy się w pełni określić-zaistnieć, czyli doskonalimy się i wciąż rozwijamy, nie zadowalamy tym co już mamy, bądź tym co oferuje, czy też sugeruje otoczenie, nie podążamy za modą (no dobra - to konkretny przypadek, który próbowałem tu przeforsować. Wykłapałem dziobem).

Bo coś, chyba już nie powiem co, zasugerowało mi, ze opowiadasz o maszynie dochodzącej do samoświadomości istnienia. Ale przejdę do tego, co powiedziałeś teraz. Trwanie i zmienianie się, wyglądają u Ciebie, jak rozumiem, tak: "jestem", potem "nie-jestem" i na koniec "znów jestem". Niemniej, brak jest inną kategorią niż niebyt, zmianę można (a w pewnych wypadkach należy) interpretować nie jako powstawanie i ginięcie, lecz jako potencję i realizację.
Ale to zawsze można uznać za moje filozoficzne fanaberie.

Tekst generalnie przypadł mi do gustu. Przede wszystkim ze względu na to, że jest ciężki jak ta tona opisywanego w nim żelastwa, nie schyla się do czytelnika i daje mu do myślenia - nieszablonowego, ale niepozbawionego pewnej głębi. Podoba mi się rozwijany w nim wątek filozoficzny, wątek nieistnienia-realizowania się-istnienia (na nim miał się opierać wspomniany wyżej tryptyk?), tym bardziej, że samemu zdarzyło mi się nad tym zastanawiać i dochodzić przy tym do podobnych wniosków.

Podoba mi się też Twój sposób narracji - lubię tego typu post-apokaliptyczne, industrialne kraj-obrazy. Trochę mi się kojarzy z prozą Dukaja, pewnie przez dużą szczegółowość i plastyczność opisów. Wszystkie zgrzyty, chrzęsty, tarcia bardzo tutaj pomagają. Choć opisujesz tutaj materię nieorganiczną, wydaje się żyć ona własnym, tajemniczym życiem, jakby szydząc z naszego i pokazując, że tak naprawdę my również jesteśmy tylko maszynami, którym może się jedynie wydawać, że posiadają odrębną świadomość. Jestem za.