* *
* * *
*
*

Językowo bardzo, bardzo mi się podoba. Brak dosłowności, smaczki takie, jak wypaczony ślimak, pas wyżłobiony historią przybierania wagi. Wyważone proporcje wzajemnej obojętności. Głosy przyzwyczajające się do zapachu geranium, oddychający gar... to wszystko świadczy o ogromnej wyobraźni i spostrzegawczości, wrażliwości na szczegóły i talencie do składania obrazu z takich drobnostek.

Z językowych kiksów nie podobają mi się biegające komórki nerwowe i facet trzęsący się jak pralka w czasie wirowania. Poza tekstem to miłe i zabawne określenia, ale do tekstu jakoś nie przystają, są właśnie zbyt miłe i zabawne.

Jeśli chodzi o fotele, to na pewno przywierano do nich, nie doń.

Główny zarzut z mojej strony jest pod adresem backstory Drei. Po pierwsze - nie za bardzo ją zrozumiałam. Policjanci zgwałcili jej babcię, dziadek oszalał i dlatego Dreja jest chora psychicznie? O to chodzi?

Akurat niedopowiedzenia w reszcie tekstu są dobre. Aktualna historia ma być mglista i rozwijać się powoli, ale backstory dodaje się po coś. Ma wyjaśniać, a ta nie wyjaśnia. Może w ogóle można z niej zrezygnować? Choroba psychiczna nie musi mieć podłoża w traumatycznym zdarzeniu z przeszłości. Ba, przeważnie nie ma. W wielu wioskach mieszkały takie "wiedźmy", dość zdrowe, by samodzielnie funkcjonować, ale nie dość, by uczestniczyć w życiu społeczności. To jest normalne, to się zdarza. O ile dobrze zrozumiałam Dreja jest właśnie taką lokalną wiedźmą-wyrzutkiem. Nie trzeba wyjaśniać, dlaczego jest, jaka jest. A jeśli uważasz, że trzeba, to warto wyjaśnić, a nie zamotać niezrozumiałą retrospekcją.

Umiesz stworzyć zgrabną metaforę, porównać tak, by poruszyć wyobraźnię czytelnika - to bardzo duże plusy. Wiele z Twoich opisów bardzo do mnie przemówiło. W końcu pojawił się jednak pewien przesyt. Jakbyś absolutnie każde słowo musiała ozdobić przymiotnikiem albo przedstawić jakoś oryginalnie.

Spójrzmy sobie na przykład na pasek.

Czuowiek Roku pisze: Wuj już czekał, ze skórzanym pasem, wyżłobionym długą historią nietrafionych zapięć, przyrostów wagi i nieletnich dramatów.

Ten pas żłobiony historią podoba mi się. Nie wiem, czy te "nieletnie dramaty" to już nie lekka przesada, ale nie upierałabym się. Czytelnik tutaj skupia na pasku uwagę, coś mu on mówi o bohaterze, o realiach. Bardzo zgrabne.

Czuowiek Roku pisze: Tryk szybkim ruchem przemienił pasek w zwichrowanego ślimaka, odłożył na stół i zasyczał cicho:

Tutaj pasek staje się ślimakiem i też jest okej. Ten opis fajnie oddaje dynamikę ruchu (jakąś wprawę Tryka w operowaniu tym narzędziem?). Ale dalej przenosimy wzrok na małego Tryka, na Dreję i tak dalej.
I myślę, że dlatego, gdy znów patrzymy na pasek, to to odwołanie się do "stworzenia" jest już trochę na wyrost. To już jest po prostu narzędzie kary. Nie rusza się, nie ma woli. To, że przez chwilę kształtem skojarzyło nam się ze ślimakiem nie uzasadnia tej metafory moim zdaniem.

Czuowiek Roku pisze: - Wystarczy – rzucił Tryk i chwycił ze stołu skórzane stworzenie.

Wydaje mi się, że problemy najczęściej pojawiają się tam, gdzie chcesz coś w zasadzie prostego i oczywistego koniecznie dobarwić.

Czuowiek Roku pisze: Nieznajomy trzymał ją za ramiona, trzepoczące niczym skrzydła odlatującego motyla.

To szybka scena. Wpadli na siebie, on ją przytrzymał, idą rozmawiać. Wcześniej był opis, więc klimat mamy. Dodawanie tu czegoś wyszło już trochę przesadnie. Te ramiona trzepoczące niczym skrzydła motyla brzmią trochę groteskowo i mam wrażenie, że wcale nie oddają ruchu w tej scenie.

Tam, gdzie faktycznie dużo się dzieje, gdy jesteśmy przy najważniejszych scenach, opisy grają ładnie. Bardzo podoba mi się opis dźwięków wdzierających się do domu. Albo na przykład to:

Czuowiek Roku pisze: Dreja przyglądała się niespodziewanemu kłębowisku barw: ciemnej zieleni, wijącej się niczym żmija po wiosennej trawie, czerni, kręcącej jak zapamiętały w tańcu derwisz

Od razu wyobraźnia działa

Podsumowując jakoś te wrażenia. Masz bardzo duży potencjał jeśli chodzi o budowanie metafor i porównań - wyobraźnię, ciekawe spostrzeżenia, ładny język. Trzeba teraz nad tym tworzywem trochę zapanować. Gdzieś dodać, gdzieś uciąć. Czyli ćwiczyć, szukać, próbować czytać. Sądzę, że z języka, którym operujesz, można uszyć piękne rzeczy

Fabularnie... Tu mam problem. Trochę brakowało mi historii w tej historii. Ładne obrazki, ale nie rozumiem w nich bohaterów. Dreja - najpierw taka sobie niegroźna staruszka, dzieciaki o niej gadają "wiedźma", ludzie znają ją od lat. Jakieś tło, ale już nie wiadomo, jakie. Ten dziadek jest jakimś natrętnym wspomnieniem, ale w zasadzie trochę nie wiadomo, co ono mówi o bohaterce. Coś się kiedyś wydarzyło w domu Drei. Jest jakąś traumą... Ale w zasadzie, co się stało i co z tego wynikło poza stanem dziadka?
Nagle coś się dzieje i wszyscy lecą kobitę wieszać. Wiadomo, można powiedzieć, że wkurzona społeczność zawsze znajdzie sobie kozła ofiarnego, ale nie widzę powodów, dla których nagle to Dreja. Że dziwaczka? No okej, ale to nie od wczoraj. Pewnie nie pierwszej osobie coś się stało przez ten czas itd. Nie przekonałaś mnie, że to przez opowieść małego Tryka.
Dla mnie zdecydowanie za dużo tych niedopowiedzeń. Odbieram ten tekst bardziej jak zbiór urokliwie napisanych kadrów, które nie do końca składają się na historię. A szkoda, bo jakaś mocna opowieść zbudowana tym językiem mogłaby robić wielkie wrażenie.

Pozdrawiam,
Ada

Jakieś drobne zmiany bym zasugerował, ale to pierdoły i nie ma sensu się nad nimi rozwodzić. Generalnie tekst super. Przeczytałem z zainteresowaniem. I bardzo lekko się czytało. Trafne porównania i ładne, zgrabne opisy (kapitalne opisanie przez chłopca czarów, w jaki sposób woda zmyła oblicze staruchy).

Ażeby jakoś bardziej uwiarygodnić gniew tych wszystkich mężczyzn, sugerowałbym umieścić historię nieco w przeszłości i lekko to nakreślić - że wieś, z dala od innych miejscowości, odosobniona i zacofana, i że prości chłopi wierzący w zabobony... Tutaj ta współczesność trochę mi kolidowała z wymierzonym samosądem (chociaż oczywiście i współcześnie podobne rzeczy się dzieją, nie przeczę).

No i jeszcze jedno. Niesamowicie sugestywnie ukazujesz dziejące się tragedie, praktycznie nie opisując przy tym scen przemocy oraz świetnie oddajesz jak te wydarzenia zmieniły bohaterów - i to w zupełności wystarczy, bo emocje przelewają się na czytelnika w piękny sposób. Czego odrobinę Ci zazdroszczę.

Pozdro

Mam problem z tym opowiadaniem. Przede wszystkim ze względu na fabułę, a może nawet same założenia, które stały się podstawą tejże fabuły. Bezsensowny, okrutny lincz na niewinnej kobiecie powinien poruszyć czytelnika, może nawet nim wstrząsnąć. Mnie natomiast zupełnie nie poruszył. Dlaczego?
Otóż: takie wydarzenie musi być bardzo dobrze osadzone w realiach opisywanej społeczności. Nie "zagra" jako motyw literacki, kiedy o ludziach, którzy się decydują na samosąd, nie wiemy właściwie nic. Lincz nie jest czynem jednostkowym i nie jest zwykłą zemstą. To wyrok wydany przez społeczność, usankcjonowany nie prawem (bo z nim sprzeczny), lecz normami obyczajowymi. Najczęściej silnie zabarwionymi róznymi uprzedzeniami. Dlatego, czytając o takich sytuacjach, zwykle solidaryzujemy się z ofiarami: nie należąc do społeczności, widzimy absurdalność i okrucieństwo zasad, które nią kierują (jak np. w archaicznym plemieniu, które zabija nowo narodzone bliźnięta i ich matkę, bo ciąże mnogie uważane są tam za sprawkę demonów). Równocześnie jednak wiemy, że do takiego wyroku MUSIAŁO dojść, gdyż jest on wpisany w mentalność tamtej grupy.
U Ciebie społeczność wiejska jest zupełnie nieokreślona. Co więcej, pomiędzy nią a Dreją nie ma żadnego konfliktu, raczej neutralna obojętność. Brak jest choćby zwykłych sąsiedzkich animozji, które mogą prowadzić do długotrwałej, narastającej wrogości. Brak jest jakiegokolwiek paliwa, które podtrzymywałoby niechęć, gdyż samej niechęci również nie ma. Kobieta żyje - dosłownie i w przenośni - na obrzeżu wsi. Od wielu lat, nie przeszkadzając nikomu i chyba też przez nikogo nie nękana.
Dlatego właśnie nie kupuję tej nagłej przemiany postawy ludzi ze wsi po zniknięciu chłopca. Opowieść tego drugiego wystarczyła? No dobrze, Tryk mógł uwierzyć, że Dreja to czarownica. A reszta? Na wsi dzieci gubią się/ulegają wypadkom/umierają zazwyczaj przez nieuwagę, bo nikt ich nie dopilnował. Skąd więc pewność, że zdarzyła się zbrodnia? Dziecinna piosenka, śpiewana przez starą kobietę, ma być dowodem? Słyszał ktoś kiedykolwiek płacz albo krzyk dziecka, dobiegający z jej chaty? Widział ktoś kiedyś na podwórku dziecinne buciki? Przekonanie, że "ta stara to czarownica, która porwała Jasia" też musi się czymś karmić. Opowieść małego Tryka mogłaby być punktem zwrotnym akcji, kiedy to ludziom otworzyły się oczy, ale - u Ciebie na ma na co ich otwierać. Nikt nie zbiera żadnych okruchów przeszłości, nie łączy ich ze sobą, żeby potwierdzić: tak, mamy ją, to na pewno ona!
Że to wszystko działo się, kiedy Tryk przekonywał ludzi? Pozostało niedopowiedziane i w tle? Może taki był Twój zamiar, ale to słabe uzasadnienie. Nadal nie dostrzegam tego węzłowego momentu, kiedy nieszkodliwa dziwaczka zamienia się - w wyobrażeniu mieszkańców wsi - w zbrodniarkę, którą należy ukarać śmiercią.
Chłopiec został znaleziony w sadzawce - ale skąd wiadomo, że ktoś go utopił? Pochopne oskarżenia zdarzają się zawsze, lecz zwykle trafiają na opór. Dokonujący samosądu zwykle nie są głupcami.
Mogą być są zaślepieni uprzedzeniami albo wrogością. W Twoim opowiadaniu jednak nic na to nie wskazuje.

C.D.N.

I jeszcze tak: Dreja nie jest niewidoma, lecz obcych ludzi pojmuje jako "głosy". Nie znam się na rozmaitych zaburzeniach psychicznych, zakładam, że tak może być. Ma to, niestety, pewne skutki dla narracji, kiedy np. głosy

Czuowiek Roku pisze: skinęły głowami, że chętnie. Powoli oswajały się z zapachem lewkonii i geranium, zaczynały wstawać, krążyć, gładzić miękkie obicia siedzeń, obracać w rękach prześwietloną słońcem porcelanę i przyglądać się z bliska inkrustowanej twarzy staruszki.

Nie mam pojęcia, co to jest "inkrustowana twarz staruszki", chociaż wiem, co to jest inkrustacja. Głosy, które kiwają głowami i przyglądają się komuś albo czemuś, też niezbyt dobrze działają na moją wyobraźnię. Ale najważniejsze dla mnie jest to, że przez takie odrealnienie zdarzenia w domu dziadka zupełnie umyka mi dramatyzm sytuacji.

Czuowiek Roku pisze: Któryś z nich wetknął paluch w bladoróżową, rozedrganą rysę. Powietrze przeszył szloch, a potem brzęk odkładanej tacy i krzyk dziadka.
Po tej wiośnie dziadek już się nie odezwał.

Głos, który wkłada paluch... Mam wrażenie, że jeżeli pozostajemy przy metaforze, że ludzie=głosy, to ich działania powinny być opisywane przez to, co jest właściwością głosów. A wkładanie palucha na pewno nie jest cechą żadnego głosu.
I tak się zastanawiam, czy Dreja nie mogła postrzegać ludzi inaczej, bez tych groteskowych efektów. Nie wiem, może jako cienie? Cienie mogłyby obracać w rękach prześwietloną słońcem porcelanę. Głosy w tej roli wydają mi się zdecydowanie przekombinowane. Zabiegi o tworzenie niekonwencjonalnych metafor wyraźnie dominują tutaj nad meritum przekazu.

I jeszcze wracając do fabuły: Trykowa wie, co się naprawdę zdarzyło. Tylko dlaczego nie powiedziała o tym w czasie poszukiwań chłopca? Boi się czegoś? Kogoś? A może o kogoś, więc chroni go w ten sposób? Czy to po prostu jakaś zadawniona wrogość wobec Drei, z nieznanego nam powodu? Zakończenie opowiadania wydaje się bardzo efektowne (Trykowa jako pani życia i śmierci wieszanej kobiety), lecz jest to efekt dla efektu, bez umocowania w przebiegu opisywanych zdarzeń. Sama kobieta staje się przez to postacią nie tyle zagadkową, ile - nieprzekonującą. Ja nie chcę sobie sama wymyślać pięciu możliwych powodów takiego zachowania; wolałabym, żeby autorka zasugerowała mi jeden, za to przekonujący. Podobnie jest z "sędziami" Drei, którzy wymierzają sprawiedliwość, chociaż w ogóle nie wiedzą, czy była jakaś zbrodnia i wcześniej nic przeciwko kobiecie nie mieli. Takie pozostawianie otwartych sytuacji (zwłaszcza uzasadnienia dla samosądu) prowadzi bowiem nieuchronnie do stwierdzenia: bo ludzie tacy są. Tępy motłoch.
Ale nie wiem, czy rzeczywiście intencją autorki było doprowadzenie czytelniczki do takiej właśnie konkluzji.

Dziękuję Wam za komentarze, analizy, porady, i w ogóle, że chciało Wam się poświęcić tyle czasu.
To prawda, za bardzo poszłam w niedookreśloność. Chciałam dać wskazówki, co się naprawdę stało, ale umieściłam ich za mało i wyszło coś niezrozumiałego. W przypadku napisanej w ten sposób książki musiałabym kupić auto na gaz i jeździć do każdego czytelnika z tłumaczeniem, co autorka miała na myśli.
Spróbuję to poprawić, żeby bardziej było widać historię którą miałam zamiar opowiedzieć, i wrzucić za parę dni, z nadzieją, że będzie lepiej.

Również miałam problemy z ustaleniem istoty opisanych zdarzeń oraz ich przyczyn. Nie odebrało mi to jednak przyjemności zanurzenia się w klimat i język tekstu, zrobił na mnie duże wrażenie.Tym bardziej jestem ciekawa nowej odsłony, którą przeczytam z nie mniejszą przyjemnością.